Gaat u scheiden, dan heeft u 1001 dingen aan uw hoofd. Uw testament zal niet hoog op uw prioriteitenlijstje staan. Toch is het belangrijk om tijdens of vlak na de echtscheiding of verbreking van uw geregistreerd partnerschap (voortaan: ‘echtscheiding’) uw testament nog eens goed onder de loep te nemen – en waar nodig te herzien. Aan de hand van drie belangrijke thema’s geven wij tips over de implicaties van uw echtscheiding voor uw testament.
Thema 1: uw erfenis
Rondom uw nalatenschap zijn er verschillende aspecten waar u rekening mee moet houden.
Tip: maak een testament als je niet wil dat je ex erft tijdens de procedure
Echtscheidingsprocedures kunnen soms wel twee jaar duren. Wilt u niet dat uw ex-echtgenoot erft op het moment dat u overlijdt en de echtscheidingsbeschikking nog niet is ingeschreven in de openbare registers? Laat dan een testament maken met een zogeheten ontsnappingsclausule: uw ex wordt dan automatisch onterft zodra u gaat scheiden.
Tip: voorkom indirecte erving door uw ex
Erft uw ex niet meer volgens uw testament? Dan is er toch nog een situatie waarin uw ex tóch van u kan erven. Wanneer uw kind overlijdt zonder dat er afstammelingen of een partner zijn die erven, dan erven de nog in leven zijnde ouders. Bij testament kunt u anders bepalen door een ‘tweetrapsmaking’ op te nemen. De erfenis gaat dan rechtstreeks naar uw kinderen. Overlijdt uw kind, dan gaat uw erfenis naar andere kinderen in plaats van naar andere familieleden. Ook als uw echtscheiding is ingeschreven in de registers, kan het dus wijs zijn om een testament te laten maken of uw huidige testament aan te passen.
Tip: bedenk nu hoe u later omgaat met een nieuwe partner
Wanneer u opnieuw trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat en u overlijdt vóór uw nieuwe partner, dan komt er na het overlijden van uw nieuwe partner een deel van uw vermogen bij zijn of haar familie terecht. Wellicht vindt u dit niet wenselijk, in uw testament kunt u anders beslissen. Aan de andere kant: laat u opnemen dat alleen uw kinderen erven, dan zou uw nieuwe partner niets erven – wat ook als onwenselijk kan worden ervaren. Denk dus goed na – liefst samen met een professional – over hoe u met deze kwestie wilt omgaan.
Thema 2: (minderjarige) kinderen
Een echtscheiding is extra vervelend en ingewikkeld als u samen kinderen heeft. Ook op testamentair vlak kan een scheiding de nodige gevolgen hebben.
Tip: overweeg een andere bewindvoerder aan te wijzen
Overlijdt u en zijn er minderjarige kinderen erfgenaam? In dat geval is uw ex de bewindvoerder over de nalatenschap van uw kinderen – en mag dus bepalen wat er met de erfenis gebeurt. Veel mensen vinden dit geen prettig idee. U kunt dit oplossen door een andere bewindvoerder te benoemen in uw testament.
Tip: denk goed na over de voogdij
Als beide ouders overlijden, neemt de voogd (of nemen de voogden) de zorg en verantwoordelijkheid voor minderjarige kinderen op zich totdat zij meerderjarig zijn. Is de voogdij nergens vastgelegd, dan zoekt de rechter een voogd. Het kan natuurlijk zijn dat u door uw echtscheiding een andere voogd wilt aanwijzen. Dit kan via uw testament, maar ook aan de hand van dit webformulier van rechtspraak.nl.
Tip: overweeg om het ‘ouderlijk vruchtgenot’ uit te sluiten
Uw ex-partner heeft als ouder van uw kinderen zijnde recht op ‘ouderlijk vruchtgenot’, oftewel op de opbrengsten van het vermogen van uw kinderen. Vaak komt het vermogen in kwestie uit een schenking of erfenis, waarbij het gaat om opbrengsten zoals huurinkomsten, dividend of rente. In uw testament kunt u dit ouderlijk vruchtgenot over uw erfenis uitsluiten. De inkomsten over uw erfenis komen dan alleen bij uw kinderen terecht.
Tip: een uitsluitingsclausule kan narigheid voor uw kinderen voorkomen
Stel, u overlijdt en uw erfenis komt in de huwelijkse gemeenschap van één van uw kinderen terecht. Wanneer hij of zij gaat scheiden, zou het kunnen dat een deel van uw erfenis bij de ex-partner van uw kind terechtkomt. Gerede kans dat uw kind dit oneerlijk vindt. Via een zogenaamde uitsluitingsclausule regelt u dat uw erfenis niet in de huwelijkse gemeenschap van uw kinderen valt.
Thema 3: executeur
In uw testament kunt u een executeur benoemen, die de erfenis afwikkelt als u overlijdt.
Tip: benoem een (andere) executeur
Vaak is de ex-partner in het testament benoemd als executeur. Als u op fijne wijze uit elkaar gaat en beste vrienden blijft na de echtscheiding, zal dit niet zo’n probleem zijn. Maar is de verstandhouding met uw ex slecht, dan wilt u waarschijnlijk liever een andere executeur benoemen.
Is er geen testament of is er in uw testament niets opgenomen over de executeur? Dan moeten de erfgenamen de nalatenschap afwikkelen. Zijn uw kinderen nog minderjarig, dan doet de ouder – oftewel uw ex – dit in hun naam. Dit kunt u voorkomen door een executeur te benoemen in uw testament.
Overige tips
Tot slot delen we graag nog enkele andere tips met u.
Tip: herroep testament als u niet getrouwd was
Heeft u uw partner in uw testament tot erfgenaam benoemd maar was u niet getrouwd? In dat geval erft uw ex toch als u overlijdt. Dit kunt u oplossen door uw testament te herzien.
Tip: notaris is vereist
Hoewel een juridische expert zoals een advocaat u kan adviseren over uw testament, heeft u altijd een notaris nodig om een testament te laten maken of wijzigen.
Tip: neem een dubbele specialist in de arm
Bij een scheiding is het essentieel om na te denken over de implicaties voor uw testament, terwijl het erfrecht een complex vakgebied is. Een echtscheidingsadvocaat die ook gespecialiseerd is in het erfrecht, kan u tevens direct adviseren over mogelijke wijzigingen die u wilt laten aanbrengen in uw testament. Mr. Emmy van Ekelen is als advocaat niet alleen gespecialiseerd in zowel echtscheidingen als het erfrecht, ook is zij een ervaren mediator.
Gaat u scheiden of bent u gescheiden en wilt u professioneel juridisch advies over de implicaties voor uw testament? Neem dan contact op met mr. Emmy van Ekelen van Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
