Wanneer er een ouder overlijdt, op welk deel van de erfenis heeft het kind dan recht? En hoe zit het met de zogeheten legitieme portie wanneer het kind is onterfd?
Het kindsdeel: de basis
Overlijdt één van uw ouders en is er geen testament? Dan heeft u recht op een deel van de erfenis, dit noemen we het kindsdeel. U kunt het kindsdeel van de erfenis echter niet zomaar opeisen. Leeft de partner van uw ouder namelijk nog? Dan ontvangt hij of zij in beginsel de volledige erfenis. Of de partner uw biologische ouder of stiefouder is, maakt hierbij niet uit. U krijgt in dat geval geen geld of tastbare zaken, maar een geldvordering op de langstlevende partner. Pas als de partner overleden is, krijgt u uw kindsdeel.
Wilt u het kindsdeel eerder opeisen? Dat kan helaas niet. Wel is het verstandig die vordering direct vast te laten stellen zodat er later geen discussie kan ontstaan over de omvang van de vordering.
Hoe groot is het kindsdeel?
Zijn de partner en uw ouder die nog in leven is in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan heeft de partner aanspraak op de helft van het vermogen. De andere helft van het vermogen gaat naar de nabestaanden. In principe maakt u als stiefkind niet automatisch aanspraak op het kindsdeel van de erfenis, behalve als uw stiefouder dit anders heeft bepaald in zijn of haar testament.
Het verschil met de legitieme portie
Als kind kunt u niet volledig onterfd worden. U heeft namelijk altijd recht op wat juristen de ‘legitieme portie’ noemen. Dat is een soort gegarandeerd minimum dat een kind krijgt. De legitieme portie bedraagt de helft van uw kindsdeel van de erfenis. U heeft bij de legitieme portie slechts een geldvordering op de erfgenamen. Oftewel: u kunt alleen aanspraak maken op het geld uit de erfenis, niet op de goederen. Daarnaast bent u ook geen erfgenaam, maar een schuldeiser van de nalatenschap.
Opeisbaarheid van de legitieme portie
De legitieme portie is in principe pas zes maanden na het overlijden van uw ouder opeisbaar. Hier zijn echter uitzonderingen op. Het opeisen kan namelijk ook verbonden worden aan bepaalde gronden, zoals het overlijden van de partner van uw ouder. Het is daarom verstandig om contact op te nemen met een erfrechtadvocaat om uw situatie te bespreken. Goed om op te merken in dit verband: u ontvangt de legitieme portie niet automatisch, u moet er zélf beroep op doen.
Binnen vijf jaar na het overlijden moet u de legitieme portie opeisen. U moet er dus altijd vóór het verstrijken van deze termijn een beroep op doen, zelfs als de legitieme portie nog niet opeisbaar is omdat bijvoorbeeld de langstlevende partner nog in leven is. Belanghebbenden kunnen u als kind ook een kortere ‘redelijke’ termijn stellen waarbinnen u moet verklaren of dat u uw legitieme portie wilt ontvangen. Verstrijkt deze termijn? Dan vervalt het recht op de legitieme portie ook.
Wanneer aanspraak op kindsdeel?
Het kindsdeel van de erfenis kunt u pas opeisen zodra beide ouders overleden zijn. Hertrouwt uw biologische ouder? Dan heeft u geen aanspraak op uw kindsdeel van de erfenis totdat uw stiefouder is overleden. Oftewel: de (langstlevende) partner van uw overleden ouder heeft tot het moment van zijn of haar overlijden het zogeheten ‘recht tot vruchtgebruik’ van de erfenis. Het zou daarbij kunnen dat de partner de volledige erfenis opmaakt. Het kindsdeel wordt dan bepaald op basis van het beschikbare vermogen.
Stel nu dat uw ene ouder op jonge leeftijd overlijdt, terwijl uw andere ouder nog dertig jaar leeft. Dan kan het zijn dat de langstlevende ouder (vrijwel) de gehele erfenis heeft opgemaakt. Hier kunt u (in principe) niets tegen doen, u heeft immers pas recht op uw kindsdeel zodra de langstlevende ouder is overleden.
Uitzonderingen
Er zijn echter uitzonderingen. Onder bepaalde omstandigheden kunt u namelijk, door een advocaat in de arm te nemen, het kindsdeel onder bewind laten stellen. Dit kan wanneer de langstlevende het vermogen verkwist, waardoor u het risico loopt benadeeld te worden omdat uw kindsdeel niet meer uitgekeerd kan worden. Onder bewind stellen kan ook wanneer de langstlevende partner hertrouwt en u wilt voorkomen dat het vermogen eigendom van deze nieuwe partner wordt.
U kunt ook beroep doen op zogeheten wilsrechten, waarbij u het eigendom van de erfenis opeist. U wordt dan de eigenaar van het vermogen, maar de langstlevende partner behoudt zijn of haar vruchtgebruik. Op deze manier kunt u dus voorkomen dat de partner van uw overleden ouder de erfenis opmaakt.
Erfbelasting en het kindsdeel
Erfgenamen moeten erfbelasting betalen over de erfenis. De langstlevende ouder heeft de verplichting om de erfbelasting af te dragen. De betaalde erfbelasting wordt vervolgens afgetrokken van uw vordering op de langstlevende ouder.
Kampt u met een kwestie op erfrechtelijk vlak? Neem dan vrijblijvend contact op met de erfrechtadvocaten en -mediators van Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
