Mag een kind vanaf zijn 12e zelf bepalen bij wie hij of zij na een scheiding gaat wonen? Het korte antwoord is: nee. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, mogen minderjarige kinderen niet zelf beslissen bij welke ouder ze wonen. Maar waar komt dit hardnekkige misverstand dan vandaan? En hoe zit het precies met de rechten van minderjarige kinderen bij een scheiding?
Scheiden met kinderen
Als u gaat scheiden en een minderjarig kind heeft, dan zullen u en uw ex afspraken moeten maken over de opvoeding. Bijvoorbeeld over het nieuwe hoofdadres van het kind (bij welke ouder gaat hij of zij voornamelijk wonen?), naar welke school hij of zij zal gaan en of er kinderalimentatie moet worden betaald. Dit soort afspraken legt u vast in een ouderschapsplan. Komen u en uw ex er niet uit, dan kan de rechter uiteindelijk over deze zaken beslissen. De stem van uw kind doet er natuurlijk toe. Maar hoe zwaar die stem weegt, is afhankelijk van de leeftijd:
Uw kind is jonger dan 12 jaar
Voor kinderen die jonger zijn dan 12 jaar, is het doorgaans erg lastig om te moeten kiezen bij welke ouder ze willen gaan wonen na de scheiding. Vaak beslissen de ouders hier dan ook over. Als er een rechter aan te pas komt, dan betrekt hij kinderen onder de 12 meestal niet bij de rechtszaak. Tenzij hij denkt dat de input van het kind echt noodzakelijk is om een juiste beslissing te kunnen nemen. In dat geval kan de rechter ervoor kiezen het kind te horen. Wil het kind niet met de rechter praten, dan is hij of zij trouwens ook niet verplicht om dat te doen.
Recht op informele verzoeken
Kinderen onder de 12 hebben een belangrijk recht bij echtscheidingen: ze kunnen per brief een zogenoemd ‘informeel verzoek’ doen. Bijvoorbeeld om één van de ouders uit het ouderlijk gezag te zetten of om een bijzonder curator aan te stellen. De rechter beslist of hij het informeel verzoek in behandeling neemt. Op deze pagina van Rijksoverheid.nl vindt u meer uitleg over informele verzoeken.
Een kind tussen de 12 en de 16 jaar
Kinderen tussen de 12 en de 16 jaar hebben waarschijnlijk zelf al een sterkere mening over wat ze willen na de scheiding. Als ouder moet u daar dan ook naar luisteren en er rekening mee houden. Tijdens de echtscheidingsprocedure hebben kinderen van 12 jaar of ouder het recht om gehoord te worden. Oftewel: ze mogen hun mening met de rechter delen, bijvoorbeeld door te zeggen bij welke ouder ze het liefst willen gaan wonen. Mogelijk komt hier het misverstand vandaan dat kinderen vanaf hun 12e zelf mogen beslissen over hun hoofdadres. Maar als de rechter het kind gehoord heeft, is híj degene die uiteindelijk beslist. En dat kan afwijken van de wensen van het kind. Bijvoorbeeld als het kind aangeeft dat hij liever bij mama woont ‘omdat hij daar niet altijd zijn huiswerk hoeft te maken’.
Kindgesprek
Het gesprek van een kind met een rechter heet het kinderverhoor of kindgesprek. De rechter praat één-op-één met uw kind en u mag daar als ouder niet bij aanwezig zijn. Ook hier geldt weer: kinderen zijn niet verplicht om gehoord te worden door de rechter. Als uw kind liever niet in gesprek gaat maar wel zijn of haar mening wil geven, dan kan dat ook in een brief aan de rechter. Krijgt uw kind (mogelijk) te maken met een kinderverhoor? Villa Pinedo heeft er een speciale themapagina over.
Recht op formele verzoeken
Naast het recht om gehoord te worden en het indienen van informele verzoeken, kan een kind dat ouder is dan 12 ook formele verzoeken indienen bij de rechter. Daarvoor is wel een advocaat nodig. Een formeel verzoek doet een kind als hij of zij bijvoorbeeld onder toezicht staat van een gezinsvoogd en wil dat het toezicht wordt opgeheven. Lees hier meer over formele verzoeken.
Uw kind is 16 of 17 jaar
Kinderen van 16 of 17 jaar zijn nog minderjarig en mogen dus niet zelf beslissen waar ze gaan wonen. Maar omdat het kind al bijna volwassen is, telt zijn of haar mening zwaarder mee voor de rechter. Helemaal als het een sterk onderbouwde mening is. Een kind van 16 of 17 kan mondeling gehoord worden door de rechter of een brief schrijven. De Raad voor Rechtsbijstand heeft de website Ouders-uit-elkaar.nl opgezet om kinderen van verschillende leeftijden te helpen bij het opstellen van zo’n brief.
Uw kind is 18 jaar
Een kind van 18 jaar of ouder is meerderjarig en mag dus zelf bepalen waar hij of zij gaat wonen na een scheiding. Ook als dat ergens anders is dan bij zijn of haar ouders.
Het betrekken van uw minderjarige kind bij de scheiding
Een scheiding is voor kinderen vaak verwarrend. Ze hebben er zelf niet om gevraagd en plotsklaps verandert er van alles in hun leven. Als een kind dan ook nog eens moet beslissen bij wie hij of zij moet gaan wonen, kan dit leiden tot loyaliteitsconflicten (“Ik kan papa toch niet in de steek laten?”). Tegelijkertijd wilt u uw kind waarschijnlijk wel bij de keuze betrekken, aangezien het een grote impact op zijn of haar leven heeft. Door uw kind op de juiste wijze bij de scheiding te betrekken, geeft u hem of haar een stem en het gevoel zelf controle te hebben over de situatie. Een scheidingsmediator kan u helpen om uw kind op een prettige manier bij de scheiding te betrekken.
Zit u in een echtscheiding of kampt u met bepaalde problemen rondom de afwikkeling daarvan? Neemt u dan geheel vrijblijvend contact op met de familierechtadvocaten en scheidingsmediators van advocatenkantoor Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
