In Nederland groeien veel kinderen op met meer dan twee ouders, in regenbooggezinnen of samengestelde gezinnen. Maar het familierecht is nog niet ingericht op deze nieuwe gezinsvormen. Dat zorgt voor onzekerheid en onduidelijkheid bij zowel ouders als kinderen. Het advies ‘Kind en ouders in de 21e eeuw’ van de Staatscommissie Herijking Ouderschap moet daar verandering in brengen. In dat rapport staan 68 aanbevelingen voor het kabinet om juridisch meerouderschap wettelijk te regelen. We zetten de belangrijkste adviezen voor u op een rij.
Meer dan twee ouders
In een regenbooggezin groeien kinderen op met bijvoorbeeld twee lesbische moeders en twee homoseksuele vaders. Volgens de huidige wet kunnen echter maar twee mensen de juridische ouders zijn. Dit betekent dat twee van de vier ouders in dit regenbooggezin niet met hun kind kunnen reizen, geen zeggenschap hebben wanneer het kind in het ziekenhuis komt en bij een scheiding niet automatisch recht op omgang hebben. De Staatscommissie raadt daarom het juridisch meerouderschap aan: kinderen kunnen wettelijk vier ouders hebben, die samen maximaal twee gezinnen vormen. Dit geldt ook voor het ouderlijk gezag, volgens het advies moeten meer dan twee mensen het gezag over een kind kunnen krijgen.
Duidelijke afspraken bij de rechter
Volgens de Staatscommissie is het belangrijk dat er een duidelijk aanwijsbare band is tussen alle ouders onderling en tussen alle ouders en het kind. Ze adviseert dat meeroudergezinnen al een overeenkomst maken bij de rechter, voordat ze echt aan de slag gaan met het krijgen van kinderen. In deze overeenkomst staan afspraken over de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken, de plaats waar het kind voornamelijk zal verblijven en hoe de financiën worden geregeld. De rechter wijst voor het toekomstige kind een curator aan die waakt over de belangen van het kind.
Draagmoederschap juridisch geregeld
In Nederland komt draagmoederschap nu nog niet veel voor, maar wereldwijd lijkt het aantal gezinnen dat tot stand komt met hulp van een draagmoeder wel toe te nemen. Om ingewikkelde situaties in de toekomst te voorkomen, wil de commissie een wettelijke regeling voor draagmoederschap. De draagmoeder en de ouders hebben dan duidelijkheid over hun rechten en plichten ten opzichte van elkaar en het kind. En het kind hoeft nooit in onzekerheid te zitten over zijn of haar ouders, nationaliteit en naam.
Recht op informatie over herkomst
Kinderen die worden geboren dankzij een donor of draagmoeder hebben recht om te weten waar zij vandaan komen, zegt de commissie. Er moet daarom een ‘Register Ontstaansgeschiedenis’ komen waarin een kind zijn of haar herkomst kan traceren. In dat register staat niet alleen informatie over de zaad-, eicel- of embryodonor(en) en de eventuele draagmoeder, maar ook van de instanties die hebben bemiddeld of medische assistentie hebben gegeven.
Wat gaat er met de aanbevelingen gebeuren?
Het kabinet staat positief tegenover de aanbevelingen van de Staatscommissie. Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie ziet heil in het juridisch meerouderschap, meeroudergezag en een wettelijke regeling voor draagmoeders. In februari 2017 organiseert hij een grote conferentie om het maatschappelijk draagvlak voor de voorgestelde wetswijzigingen te polsen. Of de voorgestelde wetswijzigingen daadwerkelijk doorgevoerd gaan worden, zal blijken na de Tweede Kamer-verkiezingen van maart 2017.
Stap in de goede richting
De familierechtadvocaten van advocatenkantoor Van Ekelen & Poort zijn het ermee eens dat de huidige wetgeving rondom gezinnen geen recht meer doet aan de werkelijkheid. Als juridisch meerouderschap mogelijk wordt, is dat een stap in de goede richting. Dankzij een juridische ouderschapsband blijven kinderen tijdens het opgroeien met hun ouders verbonden, wat er ook gebeurt. Worden er duidelijke afspraken gemaakt bij de rechter, dan weten alle ouders en kinderen waar ze aan toe zijn. Zowel in de oude als in de (mogelijk) toekomstige situatie kan het handig zijn om een advocaat of mediator in te schakelen. Die kan er namelijk voor zorgen dat iedereen achter de afspraken staat en ze juridisch ook in orde zijn. Ook kan de advocaat of mediator de afspraken vastleggen in een ouderschapsplan.
Wilt u samen met een ander koppel een gezin stichten? Of uw kind laten opgroeien in een meeroudergezin? Neem dan contact op met mr. Emmy van Ekelen. Als advocaat en mediator heeft zij uitgebreide ervaring in familierechtzaken. Bovendien beschikt ze als Stiefplan-coach over coachingskwaliteiten, die van pas komen bij het sluiten van het ouderschapsplan voorafgaand aan de geboorte van een kind.
