Wilde een ouder die niet was gehuwd met of die geen geregistreerd partners was van de moeder tot voor kort gezag aanvragen? Dan moest hij of zij het ouderlijk gezag apart intekenen in het gezagsregister bij de rechtbank, na het kind erkend te hebben bij de gemeente. Vanaf 1 januari 2023 is dit een stuk makkelijker geworden: een ongehuwde of niet-geregistreerde partner krijgt automatisch gezamenlijk gezag met de moeder na erkenning van het kind.
De regeling vóór 1 januari 2023
Een moeder uit wie het kind geboren wordt heeft vanaf de geboorte van rechtswege ouderlijk gezag over haar kind. De oude wettelijke regeling regelde dat de vader of meemoeder het ouderlijk gezag apart moest aantekenen in het gezagsregister bij de rechtbank nadat hij of zij het kind bij de gemeente had erkend. Dit aantekenen kon bovendien pas na de geboorte. Als ouders getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, krijgt de vader of meemoeder wel automatisch ouderlijk gezag. Automatisch wil in dit geval zeggen: er hoeft geen gezag bij de rechtbank te worden aangetekend.
Een groot deel van de eerstgeboren kinderen, meer dan de helft, wordt geboren buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Lang niet altijd wordt gezag aangetekend in het gezagsregister. Veel ouders realiseren zich niet dat het gezamenlijk gezag nog apart moet worden aangetekend, of ze denken er niet aan. Soms weigert de moeder om hieraan mee te werken. Om het gezamenlijk gezag makkelijker te kunnen regelen, is daarom besloten de wet te wijzigen per 1 januari 2023.
Wetswijziging gezamenlijk gezag door erkenning
Per 1 januari 2023 hoeven ongehuwde en niet-geregistreerde partners het gezamenlijk gezag niet meer samen met de moeder aan te tekenen. Zij krijgen automatisch gezamenlijk gezag met de moeder als ze hun kind na 1 januari 2023 hebben erkend. Deze wetswijziging maakt het verkrijgen van gezamenlijk gezag dus een stuk simpeler. Is uw ongeboren kind vóór 1 januari 2023, dus voorafgaand aan de wetswijziging, erkend? Dan moet u wel naar de rechtbank om het gezamenlijk gezag aan te vragen.
Uitzonderingen
Er gelden in de nieuwe wet uitzonderingen op het automatisch ouderlijk gezag door erkenning. Voor ongehuwde of niet-geregistreerde ouders zijn er situaties waarin geen gezamenlijk gezag volgt, ook al is het kind wel erkend op of na 1 januari 2023:
- Het kind heeft al een voogd. Oftewel: een derde heeft het gezag in plaats van de moeder. Dit kan zo zijn als de moeder minderjarig is.
- Niemand heeft ouderlijk gezag over het kind, dus ook de moeder niet. Dit kan het geval zijn als de moeder minderjarig is of onder curatele staat. Bij erkenning ontstaat dan ook geen gezamenlijk gezag.
- Twee andere personen hebben al het gezag over het kind (bijvoorbeeld de moeder en de stiefvader). De wet dicteert namelijk dat maximaal twee personen gezag kunnen hebben over een kind.
- De erkenner en de moeder hebben gezamenlijk bij de erkenning verklaard dat de moeder het gezag alleen zal uitoefenen.
- De erkenner heeft in het verleden al gezag over het kind uitgeoefend. Denk aan de situatie waarin de rechter eerder het gezag heeft beëindigd. Het is dan niet wenselijk dat er automatisch gezag ontstaat als het kind later wordt erkend.
- De erkenning is met vervangende toestemming van de rechter tot stand gekomen. Dit kan het geval zijn wanneer de moeder toestemming voor erkenning weigert. Als de rechter de vervangende toestemming heeft gegeven, ontstaat er geen automatisch gezamenlijk gezag.
Ouderlijk gezag
Wat houdt gezag eigenlijk in? Als u het ouderlijk gezag heeft, bent u als juridisch ouder verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van uw kind. U heeft als ouder met ouderlijk gezag dus zeggenschap over uw kind en dit brengt rechten en plichten met zich mee. In het geval van ouderlijk gezag heeft u een sterkere juridische positie als ouder.
Het is belangrijk voor het kind om als ouders gezamenlijk gezag uit te oefenen en nauw betrokken te zijn bij de opvoeding en verzorging van uw kinderen. Gezamenlijk gezag is bijvoorbeeld in de volgende gevallen handig of wenselijk:
- Met minderjarige kinderen naar het buitenland reizen
- Uw kind inschrijven op school of op een kinderopvang
- Medische beslissingen nemen
- Medisch dossier van uw kind inzien
- Reisdocumenten aanvragen
- Toeslagen berekenen
- Eén van de ouders met gezag komt te overlijden.
Heeft u een probleem op het gebied van erkenning en/of gezag en wilt u professionele hulp? De advocaten en mediators van Van Ekelen & Poort in Eindhoven helpen u het beste resultaat te realiseren. Neem vrijblijvend contact op.
