Samenwonen zonder te trouwen: tientallen jaren geleden was het een noviteit, nu is het de normaalste zaak van de wereld. Grote kans dat u zelf één van de 900 duizend Nederlanders bent die ongetrouwd samenwoont. Maar ongetrouwd samenwonen wil nog niet zeggen dat u juridisch niets hoeft te regelen. Sterker nog: zet u niets op papier, dan kan dat in de toekomst voor onaangename verrassingen zorgen. Wilt u het samenwonen juridisch regelen? In dit artikel leggen we uit hoe u dit het beste kunt doen.
Wat is samenwonen?
Het klinkt misschien als een domme vraag: wat is samenwonen? Toch is het belangrijk om hier even bij stil te staan. Want samenwonen kan invloed hebben op veel dingen in uw leven. Bijvoorbeeld op de hoogte van uw belastingtoeslagen of de AOW. Voor de wet wonen twee mensen samen wanneer ze allebei de meeste tijd doorbrengen in hetzelfde huis (en dus niet dat één van de twee ook nog veel tijd in een andere woning verblijft), samen betalen aan de woonkosten en het huishouden, en als ze voor elkaar zorgen. Het maakt voor de wet niet uit wat voor relatie de samenwoners met elkaar hebben. Of u en uw huisgenoot nou een verliefd stelletje zijn, of gewoon twee goede vrienden: wanneer u aan de drie bovenstaande voorwaarden voldoet, woont u samen.
U woont samen, heeft niets geregeld en uw partner overlijdt
Maar waarom is het zo belangrijk om afspraken op papier te zetten als u samenwoont? Laten we een scenario schetsen:
U woont al 20 jaar ongetrouwd samen met uw partner. Beide heeft u er nooit aan gedacht om iets vast te leggen. U bent dus geen geregistreerd partner en er is ook geen samenlevingscontract. De wet heeft in dat geval niets voor u geregeld. Plotseling overlijdt uw partner.
Als er niets op papier staat, vist u achter het net als erfgenaam. Zelfs als u kunt aantonen dat u al 20 jaar samenwoonde. Bent u ingetrokken in de huurwoning van uw partner en staat uw naam dus niet op het huurcontract? Dan mag u niet in de woning blijven wonen. Woont u samen in een koophuis? Alleen als u de woning samen heeft gekocht, blijft u eigenaar van de woning.
U woont samen, heeft een kind en gaat uit elkaar
U en uw partner zijn sinds 7 jaar samen, u woont samen en heeft een kind. U verdient aanzienlijk minder dan uw partner. Na een moeilijke periode besluit u uit elkaar te gaan.
Ook al woonde u al jaren samen en kunt u zelf niet financieel rondkomen, u heeft geen recht op partneralimentatie. U houdt samen de zorgplicht voor uw kind. Neemt u het grootste deel van de zorg voor het kind op u, dan heeft u wel recht op kinderalimentatie.
Wat kunt u juridisch regelen als u samenwoont?
Uit deze twee (verdrietige maar helaas veelvoorkomende) scenario’s blijkt wel hoe belangrijk het is om na te denken over wat u met elkaar afspreekt als u gaat samenwonen. Het kan onaangename verrassingen in de toekomst voorkomen. Met de volgende mogelijkheden kunt u het samenwonen juridisch regelen.
Samenlevingscontract en notarieel samenlevingscontract
Wanneer u gaat samenwonen, kunt u met uw partner een samenlevingscontract opstellen. In dat contract maakt u afspraken over alles dat met samenwonen te maken heeft. Dit gaat van hele praktische zaken zoals de financiën (wie draagt hoeveel bij?) en de verdeling van de huishoudelijke taken, tot grotere zaken als de opvoeding van de kinderen. Maar ook: wat gebeurt er met de woning als één van u overlijdt? En: hoe verdeelt u de spullen als u en uw partner uit elkaar gaan? Een samenlevingscontract kunt u met zijn tweeën (door een advocaat laten) opstellen en ondertekenen. Maar u kunt er ook voor kiezen om dit bij de notaris te doen. Dan krijgt u een notarieel samenlevingscontract. Dit is vaak nodig bij het aanvragen van een hypotheek, maar ook als u bijvoorbeeld in aanmerking wilt komen voor een partnerpensioenregeling. Als u een notarieel samenlevingscontract afsluit, bent u automatisch elkaars fiscaal partner.
Een testament opstellen
Een samenlevingscontract is niet hetzelfde als een testament. In een notarieel samenlevingscontract kunt u wel afspreken dat gezamenlijke bezittingen naar uw partner gaan als u overlijdt. Maar dit geldt dus niet voor bezittingen die niet van u beiden zijn. Als u niet getrouwd bent (of geen geregistreerd partners bent) en wel wilt dat degene met wie u samenwoont van u erft, dan moet u dit vastleggen in een testament. Anders is de kans groot dat de nalatenschap naar kinderen, ouders of broers en zussen gaat. En in de nalatenschap kan ook het huis zitten waarin u samenwoont met uw partner.
Mede-eigenaar worden
Gaat u samenwonen in het koophuis van uw partner en wilt u niet trouwen? Dan kunt u mede-eigenaar worden. Uw partner verkoopt dan een deel van het huis aan u. U betaalt vervolgens overdrachtsbelasting over dat deel. Gaat u later weer uit elkaar? Dan zou uw ex-partner uw deel moeten terugkopen, of jullie moeten het huis in zijn geheel verkopen.
Trouwen of geregistreerd partnerschap
De laatste mogelijkheid om samenwonen juridisch gezien zo goed mogelijk te regelen is dan toch trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan. Wat zijn de voordelen hiervan? Als u samenwoont in een huurhuis, bent u automatisch elkaars medehuurder. En woont u in een koophuis en gaat u trouwen? Dan kunt u meteen laten vastleggen (als u dat wilt) dat u beide eigenaar van de woning bent.
Samenvatting
Gaat u samenwonen? Of woont u al een tijdje samen en heeft u nog niets op papier? Dan raden wij u aan om er samen eens goed voor te gaan zitten en al uw mogelijkheden door te lopen. Wanneer u niets op papier zet, kan het gebeuren dat één van u met lege handen staat als de relatie uitgaat of de ander overlijdt. Verwacht u problemen bij het maken van afspraken over samenwonen? Dan kunt u de hulp inschakelen van een gespecialiseerde familierechtadvocaat. Onder zijn of haar begeleiding maakt u afspraken die ook zaken als belasting en pensioen omvatten en prettig zijn voor u beide.
Zoekt u een gespecialiseerde familierechtadvocaat in de regio Eindhoven, die veel ervaring heeft met zaken rondom samenwonen? De drie familierechtadvocaten van advocatenkantoor Van Ekelen & Poort vertellen u graag vrijblijvend wat ze voor u kunnen betekenen.
