Stel, u bent getrouwd met een Belg of woont in België en gaat scheiden. Waar kunt u dan de echtscheiding aanvragen? Is het Nederlandse of Belgische recht van toepassing? En hoe zit het met bijvoorbeeld partneralimentatie, kinderalimentatie en gezag over de kinderen?
Gemengde huwelijken en Nederlanders in België
In Nederland zijn er zo’n 44.000 Belgisch-Nederlandse echtparen. In België wonen ongeveer 150.000 Nederlanders (‘Nederbelgen’), het grootste deel is erheen verhuisd omdat ze zijn getrouwd met een Belg(ische). In de grensstreek, bij Eindhoven bijvoorbeeld in plaatsen zoals Turnhout, Lommel, Neerpelt en Bocholt, zijn bovendien veel Nederlanders gevestigd omdat de woonomstandigheden daar beter zijn dan in hun thuisland. Maar wat nu als u een Belgisch-Nederlands gemengd huwelijk heeft en in Nederland leeft of als Nederlands(/Belgisch) echtpaar in België woont en gaat scheiden?
Echtscheiding aanvragen in Nederland
Allereerst moet u uitzoeken: waar vraag ik mijn echtscheiding aan? In de volgende gevallen kunt u het echtscheidingsverzoek indienen bij de Nederlandse rechter:
- U heeft beide de Nederlandse nationaliteit.
- Uw huwelijk is ingeschreven bij de Nederlandse burgerlijke stand.
- U en uw Belgische echtgenoot wonen allebei in Nederland.
- U heeft allebei Nederland als laatste verblijfplaats gehad en u of uw Belgische echtgenoot verblijft hier nog steeds.
- Wanneer u de verzoeker bent, uw partner Belgisch is en u gedurende een bepaalde tijd in Nederland heeft gewoond voorafgaand aan de scheiding.
- U vraagt samen de scheiding aan en een van u woont in Nederland.
- De verweerder, dus degene die de scheiding níet aanvraagt, woont in Nederland.
Beslist u om in Nederland te scheiden, dan is het Nederlandse recht van toepassing. Ook als het huwelijk in België is gesloten.
Echtscheiding aanvragen in België
Wilt u als Nederlander de echtscheiding aanvragen in België? Dat kan in deze situaties:
- U dient gezamenlijk een verzoek tot echtscheiding in en een van u beiden heeft België als ‘gewone verblijfplaats’.
- De laatste gewone verblijfplaats van de echtgenoten was in België en dat mag niet langer dan twaalf maanden voorafgaand aan het aanvragen van de echtscheiding zijn geweest.
- De echtgenoot die de scheiding aanvraagt heeft minimaal twaalf maanden zijn gewone verblijfplaats in België.
In veel gevallen is dus zowel de Nederlandse als de Belgische rechter bevoegd. Op basis van de Europese verordening Brussel II Bis mag de echtgenoot die verzoekt tot de echtscheiding het land kiezen waar hij of zij wil scheiden.
Welk land moet u kiezen?
Als u zowel in Nederland als in België kunt scheiden, zijn er een aantal factoren waarmee u rekening moet houden:
Het recht dat van toepassing is
Scheidt u in Nederland, dan is het Nederlandse recht van toepassing. In België is dat logischerwijs het Belgische. Dat is onder meer relevant voor de volgende factoren.
Echtscheidingsgrond
Nederland kent één echtscheidingsgrond: de duurzame ontwrichting van het huwelijk (dat nagenoeg altijd wordt aangenomen). In de Belgische wet zijn twee echtscheidingsgronden opgenomen. Bij een echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting moet u aantonen dat samenleven niet meer mogelijk is. Zo’n onherstelbare ontwrichting wordt vastgesteld als er gedurende een bepaalde tijd sprake is van een feitelijke scheiding.
De tweede grond is echtscheiding door onderlinge toestemming. Wordt er een gezamenlijk verzoek gedaan? Dan moet er sprake zijn van een feitelijke scheiding van ten minste 6 maanden. Bij een eenzijdig verzoek moet de feitelijke scheiding zelfs minimaal 12 maanden duren.
Is de periode van feitelijke scheiding korter, dan moeten de partners na een reflectieperiode nogmaals aan de rechter bevestigen dat ze willen scheiden. Dat is een groot verschil met Nederland, waar we dit soort termijnen niet gelden.
Het huwelijksvermogen
Een belangrijke factor bij de keuze om in België of Nederland te scheiden is de afwikkeling van het huwelijksvermogen. Is er sprake van huwelijkse voorwaarden? Dan is de keuze niet zo van belang: er staat immers op papier wat er moet gebeuren. Zijn die er niet, dan geldt het Belgische dan wel het Nederlandse wettelijke stelsel.
In België houdt het wettelijke stelsel (‘scheiding van goederen met een gemeenschap van aanwinsten na huwelijk’) in dat alles wat u bezat vóór het huwelijk en wat u daarna verkrijgt door schenking of erfenis eigen goederen zijn, terwijl beroepsinkomsten en de opbrengsten van eigen goederen gemeenschappelijk worden. In Nederland geldt voor huwelijken die zijn afgesloten voor 1 januari 2018 de algehele gemeenschap van goederen en voor huwelijken daarna de beperkte gemeenschap van goederen. U kunt er meer over lezen in ons artikel ‘Trouwen in gemeenschap van goederen niet meer automatisch’.
Afhankelijk van uw situatie kunnen kleine verschillen tussen de beide stelsels grote gevolgen hebben. Het is daarom wijs de hulp van een deskundige in te schakelen als u twijfelt over de keuze.
Partneralimentatie
Of de Nederlandse of Belgische rechter oordeelt over de partneralimentatie, hangt af van de gewone verblijfplaats van de verweerder en/of de onderhoudsgerechtigde. Voor Nederbelgen zal dit bijvoorbeeld de Belgische rechter zijn.
Bij het vaststellen van de partneralimentatie draait het zowel in België als in Nederland om de ‘behoefte en behoeftigheid’ van de onderhoudsgerechtigde in combinatie met de draagdracht van de onderhoudsplichtige. Er zijn ook verschillen tussen de landen. Zo zijn in België de eisen voor het ontvangen van partneralimentatie iets zwaarder en is de maximale uitkering er gemaximeerd op een derde van de netto-inkomsten van de betalende partner.
Kinderalimentatie
Bij kinderalimentatie geldt dat de rechter van de woonplaats van de verweerder of de onderhoudsgerechtigde bevoegd is. De rechter past vervolgens het recht toe van het land waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft. Verschillen tussen België en Nederland zijn bijvoorbeeld dat in Nederland eerst de behoefte van het kind moet worden vastgesteld. Terwijl in België het principe zwaarder weegt dat kinderen recht hebben om de levensstandaard van hun ouders te delen.
Gezag
De rechter van de laatste woon- en verblijfplaats van de kinderen is bevoegd om een beslissing te nemen over het gezag, bijvoorbeeld wanneer ouders geen overeenstemming bereiken over een verhuizing. Het Belgisch recht wijkt onder meer af van het Nederlandse recht in het geval dat scheidende ouders niet gehuwd zijn maar samenwonen.
N.B. Afhankelijk van de omstandigheden kan het zo zijn dat het Nederlands recht van toepassing is op de echtscheiding en het Belgisch recht op de partneralimentatie en zaken rondom de kinderen.
Forumkeuze en rechtskeuze
Wilt u graag van tevoren al zekerheid? Dan kunt u in uw huwelijkse voorwaarden vastleggen welke rechter bevoegd is (forumkeuze) en welk recht van toepassing is (rechtskeuze). Een forumkeuze is overigens niet mogelijk voor kinderalimentatie.
Maatwerk
We benadrukken graag dat een scheiding met internationaal karakter altijd maatwerk is. Krijgt u ermee te maken, dan raden we u aan zich grondig te laten informeren en adviseren.
Kunt u uw echtscheiding in Nederland aanvragen en zoekt u een advocaat? Neem dan vrijblijvend contact op met de familierechtadvocaten en mediators van Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
