De kinderen het huis uit, bijna met pensioen en dan… een scheiding. Het komt steeds vaker voor: scheiden op latere leeftijd. Bij zo’n zogenoemde ‘grijze scheiding’ spelen heel andere problemen dan bij dertigers die uit elkaar gaan. Denk aan de verdeling van het pensioen of het verkopen van de woning waarin de kinderen groot zijn geworden. Wat komt er juridisch, financieel én emotioneel kijken bij een grijze scheiding?
Feiten en cijfers over grijze scheidingen
Nederlanders scheiden steeds vaker en op oudere leeftijd. Waren mannen in 2005 gemiddeld 43,7 jaar bij hun echtscheiding, in 2016 was die leeftijd al opgekropen naar 47,3 jaar. Bij vrouwen is een soortgelijke leeftijdsstijging te zien. En terwijl er in 2004 nog 7.000 mensen van boven de 50 in scheiding lagen, waren dat er in 2014 al bijna 22.000. Hoe het komt? Enerzijds omdat de groep ouderen in Nederland nou eenmaal groeit. Maar mensen worden ook ouder en zijn op latere leeftijd vaak nog topfit. Na hun pensioen hebben ze dus nog een heel leven voor zich. Daar willen ze iets van maken. Soms hoort daar ook een drastische keuze bij, zoals het beëindigen van een ongelukkig huwelijk.
De uitdagingen van scheiden op leeftijd
Bij oudere echtparen spelen heel andere scheidingskwesties dan bij jongere stellen. Zorgen voor de kinderen hoeft niet meer, maar hoe zit het met de kleinkinderen? Het pensioen is al in zicht. Hoe wordt dat verdeeld na een scheiding? En hoe zit het met het (bijna) afbetaalde huis? De vier grootste uitdagingen van de grijze scheiding:
Uitdaging 1: pensioen en alimentatie
Veel mensen ontvangen rond hun 65e levensjaar ouderdomspensioen. Dit is het pensioen dat zij hebben opgebouwd bij hun werkgever(s). Gaat u scheiden na uw 65e? In de ‘Wet verevening pensioenrechten bij scheiding’ ligt vast dat u en uw ex allebei recht hebben op de helft van het ouderdomspensioen van de ander dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Als u liever afwijkende afspraken maakt, dan mag dat. Kunt u na de scheiding financieel op eigen benen staan en wilt u niks meer van uw ex ontvangen? Dan kunt u dat onderling afspreken. Dit soort afspraken legt u vast in een echtscheidingsconvenant.
Geef de scheiding door bij uw pensioenuitkeerder
Het is belangrijk dat u uw scheiding en de afspraken over de verdeling van het pensioen binnen twee jaar doorgeeft aan uw pensioenuitkeerder. Dan regelt de pensioenuitkeerder namelijk de uitbetalingen aan uw ex. Wacht u langer dan twee jaar? Dan moet u de betalingen onderling regelen met uw ex-echtgenoot. In deze brochure van de Rijksoverheid leest u meer over de verdeling van het pensioen na scheiding.
Hoe zit het met partneralimentatie en pensioen?
Gaat u scheiden voordat u en uw partner met pensioen zijn? Dan heeft degene die zichzelf financieel niet kan onderhouden 12 jaar lang recht op partneralimentatie, mits de andere ex daarvoor genoeg geld heeft. Maar wat als u op uw 60e gaat scheiden en partneralimentatie aan uw ex betaalt? Moet u dan ook nog uw pensioen met hem of haar delen? Dat ligt aan de situatie en aan de afspraken die u daar samen over heeft gemaakt. Stel dat uw inkomen na uw pensioen zó hard daalt dat u de alimentatie niet meer kunt opbrengen, dan kunt u om herziening vragen. Het handigst is om er bij de scheiding alvast heldere afspraken over te maken, bijvoorbeeld met hulp van een mediator.
Uitdaging 2: huis en hypotheek
Wat te doen met de echtelijke woning? Waarschijnlijk is (het grootste deel van) de hypotheek inmiddels afbetaald en zit uw vermogen dus in het huis. Maar de woning zomaar verkopen? Dat is vaak een emotionele kwestie. Vooral als u er decennialang samen heeft gewoond en de kinderen in het huis zijn opgegroeid. Wilt u in het huis blijven wonen? Dan moet u uw ex-partner waarschijnlijk uitkopen. Als u zelf het huis uitgaat en een nieuwe woning koopt, moet u mogelijk een nieuwe hypotheek afsluiten. Dit kan een uitdaging zijn. Banken kunnen namelijk terughoudend zijn bij het verstrekken van hypotheken aan mensen met de pensioengerechtigde leeftijd. Iets om rekening mee te houden dus.
Uitdaging 3: vermogen verdelen
Veel mensen van boven de 60 hebben vermogen opgebouwd. Door te sparen, beleggen of uit erfenissen bijvoorbeeld. Was u getrouwd in gemeenschap van goederen? Dan is al het vermogen van u beiden, behalve mogelijk schenkingen en erfenissen waarvan is vastgelegd dat ze niet binnen de gemeenschap vallen. Bij echtparen die op latere leeftijd uit elkaar gaan, is dat privévermogen vaak alweer geïnvesteerd in iets dat onder de gemeenschap van goederen valt. Het is dan een uitdaging om helder te krijgen wie op welk bedrag recht heeft. Ook bij stellen die onder huwelijkse voorwaarden waren getrouwd, blijkt het opgebouwde vermogen achteraf vaak een ingewikkelde puzzel.
Uitdaging 4: de emotionele kant
Scheiden op latere leeftijd heeft een grote emotionele impact, ook op uw volwassen kinderen. Zijn de kinderen boos op u en mag u uw kleinkinderen niet meer zien? Of verhindert uw ex het contact? Probeer dan eerst via gesprekken – bijvoorbeeld met hulp van een mediator – tot een oplossing te komen. Lukt dat niet, dan zou u eventueel bij de rechter om een omgangsregeling kunnen vragen.
Wat de echtscheiding met u doet, hangt af van uw situatie. Komt het voor u als een donderslag bij heldere hemel? Dan heeft u waarschijnlijk tijd nodig om de klap te boven te komen. U was al zo lang samen en moet weer leren om alleen te zijn. Ook als u juist degene bent die vertrekt, dan kan het nieuwe leven flink wennen zijn. Aan de andere kant biedt een grijze scheiding ook kansen: u ontdekt dat u veel meer kunt dan u dacht. Misschien ging u nooit op vakantie omdat uw ex-partner daar niet van hield? Nu kunt u doen wat u wilt.
Heeft u hulp of advies nodig bij een scheiding op latere leeftijd? Neem gerust contact op met de advocaten en mediators van Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
