Komt één van uw ouders te overlijden en heeft hij of zij geen testament opgesteld? Dan is de achtergebleven ouder samen met de kinderen erfgenaam. Maar de kinderen krijgen hun deel niet direct. De gehele erfenis gaat naar de ouder die nog in leven is, pas na diens overlijden wordt het kindsdeel uitgekeerd. Het kan dus heel wat jaren duren voordat u als kind de erfenis ontvangt. Maar wat als de vader (of moeder) de erfenis verkwanselt en er van het kindsdeel weinig of niets overblijft? Moet u dit zomaar accepteren of kunt u hier iets tegen doen?
Hoe wordt het kindsdeel berekend?
Allereerst is het goed om te bekijken hoe het kindsdeel wordt berekend. Als uw vader of moeder in gemeenschap van goederen was getrouwd, maakt de achtergebleven ouder (of stiefouder) aanspraak op de helft van het vermogen. De andere helft wordt verdeeld onder de achtergebleven ouder en de kinderen: zij hebben allemaal recht op een gelijk deel. Bij drie kinderen heeft elk kind dus recht op een kindsdeel van 1/8e van de erfenis (1/4e van de helft van het nagelaten vermogen). Stiefkinderen maken geen aanspraak op een kindsdeel, tenzij de overledene dit anders heeft aangegeven in het testament.
Wanneer wordt het kindsdeel uitgekeerd?
Pas als beide ouders zijn overleden is het kindsdeel van de erfenis opeisbaar. Is uw vader of moeder opnieuw in het huwelijk getreden? Dan maakt u geen aanspraak op het kindsdeel zolang de stiefouder nog in leven is.
De reden dat dit wettelijk zo geregeld is, is om de partner van de overledene te beschermen. Zou de erfenis direct verdeeld moeten worden, dan zou het ouderlijk huis mogelijk verkocht moeten worden. De achtergebleven partner moet een normaal leven kunnen leiden, zonder dat hij of zijn in geldproblemen komt. De achtergebleven ouder moet overigens wel direct erfbelasting betalen, ook voor het kindsdeel.
De volledige nalatenschap gebruiken?
Tot zijn of haar overlijden heeft de achtergebleven ouder recht tot vruchtgebruik van de volledige erfenis. Hij of zij heeft het volledige beheer over de erfenis en het is toegestaan om het geld en de goederen in de nalatenschap te gebruiken, hieronder vallen bijvoorbeeld het huis en het geld op de spaarrekening. De achtergebleven ouder mag – zonder toestemming van de kinderen – bezittingen verkopen of weggeven. In principe mag de hele erfenis opgemaakt worden, inclusief het kindsdeel. Het is dan ook niet verrassend dat dit soms tot frustratie leidt bij de kinderen.
Wilsrechten
Kan er dan echt niet worden ingegrepen? Soms wel. Als de vader (of moeder) de erfenis aantoonbaar verkwist of wanneer hij of zij in gemeenschap van goederen trouwt met een nieuwe partner, kunnen de kinderen hun eigendomsdeel van de erfenis opeisen. Op deze manier voorkomen zij dat een deel van het vermogen naar de nieuwe partner gaat.
Hoe u dit aanpakt? U neemt een advocaat in de arm en stapt naar de kantonrechter om uw wilsrechten in te roepen. Via deze procedure behoudt de achtergebleven ouder het vruchtgebruik van de erfenis, maar kunnen de kinderen goederen in eigendom krijgen voor het deel waar ze recht op hebben. Een stap naar de rechter betekent echter lang niet altijd dat de procedure ook zal slagen.
Ingrijpen bij schenkingen
Het komt nog weleens voor dat de achtergebleven ouder spullen of geld uit de erfenis weggeeft of voor een lage prijs verkoopt. Vanzelfsprekend is dit veelal nadelig voor de kinderen. De achtergebleven partner kan het ouderlijk huis bijvoorbeeld voor een lagere prijs verkopen dan de daadwerkelijke waarde om hiermee iemand anders te begunstigen. In dergelijke gevallen kunnen de kinderen naar de rechter stappen om de schenking of de transactie ongedaan te maken. Als de schenking of de transactie door de rechter ongeldig wordt verklaard, kunnen de kinderen alsnog aanspraak maken op het geschonken geld of de verkochte goederen.
Heeft het zin om actie te ondernemen?
In een beperkt aantal situaties hebben de kinderen de mogelijkheid om hun wilsrechten in te roepen of schenkingen en transacties ongedaan te laten maken. Zit u in uw maag met een erfkwestie waarbij uw vader de erfenis van uw overleden moeder verkwanselt (of andersom)? Bespreek dan de mogelijkheden om actie te ondernemen met een advocaat gespecialiseerd in erfrecht. Bij Van Ekelen & Poort in Eindhoven beschikken wij over jarenlange ervaring met soortgelijke zaken en wij kunnen u gedurende het volledige proces ondersteunen.
Neem contact op met Van Ekelen & Poort voor vrijblijvend advies over uw situatie. Wij adviseren u graag over de mogelijkheden.
