De afwikkeling van een erfenis verloopt niet altijd volgens plan. Zo kan een deel van de erfenis terechtkomen bij iemand die u dit helemaal niet gunt. Ook ontstaat er soms ruzie tussen erfgenamen over de verdeling van geld en spullen. Als erfgenaam kunt u bovendien met schulden van de overledene blijven zitten. Door de erfenis van tevoren goed te regelen, voorkomt u onenigheid en bespaart u uw nabestaanden een hoop tijd. Een mediator of advocaat kan u helpen om de afwikkeling te vergemakkelijken. Probeer in ieder geval de onderstaande valkuilen te vermijden.
1. Geen testament opgesteld bij samenwonen
Woont u samen, maar bent u niet getrouwd en geen geregistreerd partners? Dan bent u niet elkaars erfgenaam. Volgens de wettelijke verdeling gaat de erfenis naar eventuele kinderen van de overledene en anders naar verdere familieleden. U kunt dit voorkomen door een testament op te stellen bij de notaris, waarbij u elkaar als erfgenaam benoemt. Een advocaat kan u hierbij adviseren.
2. U blijft achter met schulden van de overledene
Wanneer u een erfenis zuiver aanvaardt, bent u aansprakelijk voor eventuele schulden van de erflater. Bij een vermoeden dat de erflater schulden heeft, is het aan te raden om de erfenis beneficiair te aanvaarden. U dient hiervoor een verklaring in bij de rechtbank. Bij een beneficiaire aanvaarding worden de schulden van de erflater verrekend met de opbrengst van de bezittingen. Is er geld over? Dan gaat dit naar de erfgenamen. Zijn er meer schulden dan bezittingen? Dan hoeft u niets te betalen.
3. Onenigheid over geld
Wanneer de overledene een geldbedrag achterlaat, kan hierover onenigheid ontstaan tussen de erfgenamen. Zelfs als de erflater een testament heeft opgesteld, blijven onterfde kinderen aanspraak houden op een legitieme portie (de helft van het erfdeel dat zij volgens de wettelijke verdeling zouden ontvangen). Bij de berekening van de legitieme portie moeten bijvoorbeeld ook schenkingen uit het verleden meegenomen worden. Ook kan een familielid aanspraak maken op een som ineens: bijvoorbeeld wanneer hij of zij gedurende lange tijd inwonende mantelzorg verleende.
Om er zeker van te zijn dat u het erfdeel krijgt waar u recht op heeft, is het aan te raden om een mediator of advocaat in te schakelen. Met een mediator, een bemiddelaar die streeft naar een oplossing die goed is voor alle partijen, voorkomt u een kostbare gang naar de rechter. Uiteraard is het altijd beter om deze zaken bij leven van de erflater te regelen, zodat alle belanghebbenden weten waar ze aan toe zijn.
4. Ruzie over spullen
Het komt nogal eens voor dat er tussen erfgenamen ruzie ontstaat over de spullen die de overledene achterlaat. Sommige bezittingen hebben emotionele waarde en daarnaast zijn spullen moeilijker te verdelen dan geld. Om onenigheid te voorkomen, kunt u als erflater met de erfgenamen bespreken welke spullen zij graag willen hebben. Vervolgens kunt u met iedereen gezamenlijk afstemmen wie wat krijgt. Wanneer meerdere erfgenamen waarde hechten aan bepaalde spullen, kunt u deze verloten.
Zijn er voor het overlijden van de erflater geen afspraken vastgelegd en is er onenigheid over de verdeling? Dan kunt u hiervoor een mediator inschakelen, die u helpt om tot een eerlijke verdeling te komen.
5. Conflict over het huis
Omvat de erfenis een woning en zijn er meerdere erfgenamen? Dan moet u gezamenlijk bepalen wat er met het huis gebeurt. Bij onenigheid kan ook hier een mediator of advocaat een belangrijke rol spelen. Als één van de erfgenamen in het huis wil wonen, dan moet hij of zij de anderen uitkopen. Als zowel de kinderen als de partner het huis erven (dat op naam van de erflater staat), mag uw partner in het huis blijven wonen. De kinderen kunnen pas aanspraak maken op de woning na het overlijden van de partner.
U kunt het huis ook direct aan uw kinderen laten erven en uw partner het huis in vruchtgebruik geven. Uw partner kan gebruik maken van de erfenis, maar uw kinderen worden uiteindelijk eigenaar van de woning. U kunt hierbij aangeven wanneer het vruchtgebruik wordt beëindigd, bijvoorbeeld wanneer uw partner overlijdt of wanneer hij of zij hertrouwt of naar een verzorgingstehuis gaat.
6. De afwikkeling kost veel tijd
In de afwikkeling van een erfenis gaat veel tijd zitten. Hoe meer u van tevoren regelt, hoe sneller de erfenis is afgewikkeld en hoe minder kans er is op een conflict. U kunt een mediator inschakelen voor pre-nalatenschapsmediation. Ook kunt u een erfgenaam aanwijzen als testamentair executeur.
Mr. Emmy van Ekelen is als advocaat én mediator gespecialiseerd in het erfrecht. Neem contact op met Van Ekelen & Poort | Advocaten & Mediators in Eindhoven voor vrijblijvend advies over uw situatie.
