Curatele is een ingrijpende maatregel waardoor iemand handelingsonbekwaam wordt verklaard. Dit impliceert dat hij of zij geen beslissingen op financieel of persoonlijk vlak meer mag nemen. Stel nu dat iemand die onder curatele staat kinderen heeft. Wat betekent dit dan voor gezag en omgang?
Curatele: meest vergaande soort bescherming
In Nederland kennen we drie soorten juridische bescherming voor (meerderjarige) mensen die niet – of niet voldoende – in staat zijn hun eigen zaken te regelen: mentorschap, bewindvoering en curatele.
Curatele is de meest vergaande vorm. Het wordt ingesteld als iemand niet in staat is zijn eigen belangen te behartigen, bijvoorbeeld door een verstandelijke beperking, psychiatrische aandoening (denk aan schizofrenie of een bipolaire stoornis), dementie, verslaving of grote financiële problemen.
De gevolgen van curatele
De gevolgen van curatele zijn groot. Door de curatele wordt iemand namelijk handelingsonbekwaam verklaard, waardoor hij geen (rechts)handelingen meer mag verrichten zonder daarvoor toestemming te hebben van de curator. Daarbij kan het gaan om financiële zaken zoals rekeningen betalen, leefgeld uitkeren, uitkeringen aanvragen en schulden aflossen. Op persoonlijk vlak valt te denken aan zorg regelen en beslissingen rondom persoonlijke verzorging en verpleging.
De curator moet dus voor zowat iedere handeling en beslissing goedkeuring geven. Daardoor is curatele een zeer ingrijpende maatregel die alleen mag worden toegepast als minder vergaande maatregelen zoals mentorschap en bewindvoering niet mogelijk zijn.
Curatele en gezag
Gezag is het wettelijk recht en de verantwoordelijkheid van ouders en/of voogden om belangrijke beslissingen te nemen rondom het welzijn en de opvoeding van kinderen. Het impliceert onder meer dat ze de kosten voor het kind voor rekening nemen en zowel het geld als de spullen beheren.
Staat u als ouder onder curatele? Dan bent u handelingsonbekwaam en kunt u dit soort taken niet meer zelfstandig verrichten. Een ondercuratelestelling leidt dan ook automatisch tot onbevoegdheid om ouderlijk gezag over het kind te hebben. Was er sprake van gezamenlijk gezag en komt één van beide onder curatele te staan, dan heeft de andere ouder automatisch eenhoofdig gezag. Bij de minder vergaande beschermingsvormen mentorschap en bewindvoering kan er nog wél sprake zijn van gezag, maar als een ouder dit wil is het aan de rechter om hierover te beslissen.
Curatele en omgang
Het recht op omgang houdt in dat een ouder of andere belangrijke persoon in het leven van het kind contact mag hebben met het kind nadat de ouders uit elkaar zijn gegaan. Om betrokken te blijven bij de opvoeding en ontwikkeling van het kind, vindt het contact regelmatig plaats. Omgang is ook belangrijk voor het kind, dat immers het recht heeft om contact te hebben met beide ouders.
Het recht op omgang weegt zwaar. Ontzeggen van omgang met het kind is dan ook een hele ingrijpende maatregel die alleen maar wordt opgelegd als een ouder niet meer voor zijn of haar kind kan zorgen. Dat kan alleen op basis van de volgende vier gronden:
- De omgang levert ernstig nadeel op voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind. Dit komt regelmatig voor bij vechtscheidingen, waarbij de ene ouder zich voortdurend negatief uitlaat over de andere ouder.
- De ouder is niet geschikt voor of in staat tot omgang, bijvoorbeeld vanwege drank- of drugsgebruik waar het kind bij is.
- Het kind heeft ernstige bezwaren tegen de omgang: de rechter kan deze bezwaren meenemen in de beslissing over het al dan niet ontzeggen van de omgang.
- Andere redenen die in strijd zijn met het zwaarwegende belang van het kind. Zo kan een rechter beslissen dat, wanneer een kind last heeft van de omgang met één van de ouders maar dit net niet valt te kwalificeren als ‘ernstig geestelijk of lichamelijk nadeel’, het toch beter kan zijn voor het kind als hij of zij geen contact meer heeft met die ouder. Dat kan dan op deze grond.
Of althans: niet per se, iemand die onder curatele staat kan immers wel zijn gezag worden ontzegd op basis van één van de vier gronden hierboven. Iemand staat natuurlijk niet voor niets onder curatele, omgang zonder begeleiding zal dan ook niet altijd in het belang van de kinderen zijn. In dat geval kan begeleide omgang een optie zijn. Bepalend in deze is vooral waarom iemand onder curatele staat.
Zit u in een problematische situatie rondom gezag en/of omgang? Neem dan (geheel vrijblijvend) contact op met de familierechtadvocaten en scheidingsmediators van advocatenkantoor Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
