Heeft een overledene schulden ten tijde van het overlijden? Dan moeten die schulden (in principe) worden afbetaald. Of u als erfgenaam aansprakelijk bent voor deze schulden, hangt af van de vraag of dat u de erfenis zuiver aanvaardt, beneficiair aanvaardt of verwerpt. We leggen uit wat er gebeurt als u schulden erft en hoe u ervoor kunt zorgen dat u de schulden niet hoeft af te betalen.
Schulden die open staan bij overlijden
Het verlies van een dierbare kan nog pijnlijker worden als de overledene schulden had op het moment van overlijden. Daarbij kunt u denken aan een hypotheek, openstaande rekeningen, openstaande bedragen op een creditcard, een persoonlijke lening of een belastingschuld. Deze schulden moeten worden afbetaald. Een uitzondering vormen eventuele schulden bij Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO): die worden namelijk kwijtgescholden wanneer iemand overlijdt.
Schulden worden in de regel afbetaald met het geld (of andere eigendommen) van de overledene. Is het geld of het bezit niet toereikend om de schulden af te lossen? Dan moet u, in het geval van zuivere aanvaarding, als erfgenaam zelf de schulden afbetalen.
Drie mogelijkheden
Echter, u hoeft de erfenis (ook wel ‘nalatenschap’ genoemd) niet per se te aanvaarden. Als erfgenaam heeft u namelijk drie mogelijkheden ten aanzien van de erfenis:
- zuiver aanvaarden
- beneficiair aanvaarden
- verwerpen.
Gedurende de eerste drie maanden na het overlijden mogen schuldeisers geen verhaal halen op de goederen van de nalatenschap. Dit geeft u als erfgenaam de tijd om te onderzoeken welke keuze u wilt maken. Na drie maanden zullen schuldeisers zich gaan melden, dus is het verstandig als u dan een keuze heeft gemaakt.
De erfenis zuiver aanvaarden
Aanvaardt u de erfenis zuiver, dan krijgt u als erfgenaam alle bezittingen en schulden van de overledene. U bent daarmee dus ook aansprakelijk voor álle schulden, zelfs als de schulden groter zijn dan de bezittingen. Bij zo’n zogeheten ‘negatieve nalatenschap’ moet u alle resterende schulden met uw eigen vermogen betalen.
Er zijn verschillende manieren om een erfenis zuiver te aanvaarden:
- Een verklaring van zuivere aanvaarding afleggen bij de griffie van de rechtbank.
- Openstaande rekeningen betalen met uw eigen geld.
- Bezittingen van de overledene verkopen of in eigen gebruik nemen.
- Geld opnemen van de gezamenlijke rekening.
Omdat niet iedereen weet dat met de laatste drie acties zuiver wordt aanvaard, gebeurt het nogal eens dat erfgenamen per ongeluk zuiver aanvaarden. Heeft u zuiver aanvaard, dan kunt u een andere erfgenaam een termijn stellen via de kantonrechter. Verloopt de door de kantonrechter gegeven termijn zonder een keuze te maken? Dan heeft die erfgenaam ook zuiver aanvaard.
Onverwachte schulden bij zuivere aanvaarding
Bij zuivere aanvaarding kan het gebeuren dat u een onverwachte schuld erft. Wilt of kunt u die niet betalen, dan kunt u aan de kantonrechter vragen of u de erfenis alsnog beneficiair mag aanvaarden (waarover later meer). Gaat de rechter hiermee akkoord? Dan hoeft u de schuld niet meer te voldoen. Zo’n verzoek moet u binnen drie maanden na ontdekking van de onverwachte schuld indienen.
Wat is een onverwachte schuld? Daarvan spreken we als u bij het accepteren van de erfenis niets te verwijten valt. Oftewel: u mag geen wetenschap hebben van de schuld én u kon er na het bestuderen van de administratie en het bekijken van de bezittingen niet van op de hoogte zijn.
De erfenis beneficiair aanvaarden
Aanvaardt u de nalatenschap beneficiair? Dan bent u niet aansprakelijk als er schulden zijn, zélfs als u genoeg vermogen heeft om de schulden te kunnen betalen. Daar kleeft wel een consequentie aan: u mag namelijk niets van de bezittingen hebben totdat zeker is dat alle schulden zijn betaald. Om een erfenis beneficiair te aanvaarden, moet u een verklaring bij de rechtbank afleggen. Naast tijd kost dit ook geld, aangezien u kosten voor de rechtbank (‘griffierecht’) moet betalen.
Voor beneficiair aanvaarden geldt geen termijn, het kan zolang u nog geen andere keuze heeft gemaakt. Ondertussen moet u wel goed blijven opletten: u kunt immers per ongeluk zuiver aanvaarden, waardoor u aansprakelijk bent voor de schulden. Is er al beneficiair aanvaard door andere erfgenamen? Dan aanvaardt u, als u geen keuze maakt, vanzelf ook beneficiair drie maanden nadat u bekend bent geworden met de beneficiaire aanvaarding van anderen.
De erfenis verwerpen
U bent nooit verplicht om een erfenis te aanvaarden als u dat niet wilt. Accepteert u de erfenis niet, dan kunt u de erfenis verwerpen door een verklaring bij de rechtbank af te leggen. Let op: hiervoor moet u griffierecht betalen.
Het gevolg is dat u geen van de schulden krijgt, maar dat u ook geen recht heeft op bezittingen of vermogen uit de erfenis. Bij het verwerpen van de nalatenschap gaat die over naar de volgende wettelijke erfgenaam. Wanneer u kinderen heeft, zijn zij de volgende in de lijn. Goed om te weten: verschillende en opvolgende erfgenamen kunnen gezamenlijk in één akte de erfenis verwerpen, dit scheelt griffiekosten.
Minderjarige kinderen
Minderjarige kinderen kunnen een erfenis niet zuiver aanvaarden. Is uw kind onder de 18, dan moet u de erfenis beneficiair aanvaarden. Wilt u de erfenis namens uw minderjarige kind verwerpen? In dat geval heeft u toestemming nodig van de kantonrechter.
Wilt u naar de rechter stappen wegens een onverwachte schuld bij zuivere aanvaarding of het verwerpen van een erfenis namens uw minderjarige kind? Of heeft u een ander erfenisgerelateerd probleem? Neem dan vrijblijvend contact op met Van Ekelen & Poort | advocaten & mediators in Eindhoven.
