Als meemoeder zijn er verschillende manieren om het juridische ouderschap te verkrijgen: ouderschap bij de geboorteaangifte, adoptie en erkenning. Alleen bij erkenning heeft u geen ouderschapsverklaring nodig. Wat is een ouderschapsverklaring precies? Wanneer heeft u er één nodig? En hoe kunt u de verklaring aanvragen?
Wat is een ouderschapsverklaring
Een ouderschapsverklaring is een verklaring van de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting (SDKB) die bewijst dat de zwangerschap tot stand is gekomen via kunstmatige bevruchting én dat de zaaddonor niet bekend was ten tijde van de bevruchting (dit noemen we ook wel ‘onbekende donor’). Als meemoeder heeft u in bepaalde gevallen een ouderschapsverklaring nodig.
Totstandkoming juridisch ouderschap voor meemoeders
Een meemoeder (ook wel duomoeder genoemd) is de partner van de biologische moeder van het kind, samen voeden zij het kind als ouder op. De moeder die het kind draagt wordt automatisch de juridische moeder, maar de meemoeder moet hiervoor nog actie ondernemen. Dat kan op drie manieren: juridisch ouderschap verkrijgen bij de geboorteaangifte, adoptie en erkenning. Voor de eerste twee manieren heeft u (mogelijk) een ouderschapsverklaring nodig.
Goed om op te merken: achteraf wisselen tussen deze vormen kan niet. Dat is vooral relevant als u van plan bent om in het buitenland te gaan wonen of daar lange tijd te verblijven. Bij adoptie wordt u namelijk in een groter aantal buitenlanden als juridische ouder gezien dan bij erkenning.
Juridisch ouderschap bij de geboorteaangifte
Bent u getrouwd met of geregistreerd partner van de biologische moeder en is er sprake van een onbekende donor? Dan kunt u bij de gemeente de ouderschapsverklaring tonen, waarop u automatisch het ouderlijk gezag krijgt. De verklaring moet worden aangevraagd door de vrouw die zwanger of bevallen is van het kind.
Adoptie
Adoptie kan zowel met als zonder ouderschapsverklaring. Heeft u als meemoeder een ouderschapsverklaring, dan kunt u een verzoek tot adoptie indienen bij de rechter. In principe wordt dit verzoek door de rechter goedgekeurd.
Heeft u geen verklaring, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een bekende donor? Ook dan moet u een verzoek tot adoptie indienen bij de rechter. Deze gerechtelijke procedure duurt vaak langer en er gelden extra eisen.
Erkenning
Het is als meemoeder ook mogelijk om juridisch ouderschap te verkrijgen zonder ouderschapsverklaring of adoptie. Dit kan door het kind te erkennen. Erkenning is ook mogelijk als u niet getrouwd met of geregistreerd partners van elkaar bent én als er sprake is van een bekende donor. Voor erkenning is altijd de toestemming nodig van de vrouw die zwanger of bevallen is. Heeft het kind al twee juridische ouders? Dan kan erkennen niet. Erkent u het kind al tijdens de zwangerschap, dan bent u vanaf de geboorte juridisch ouder.
Wordt een kind na 1 januari 2023 erkend, dan hebben de meemoeder en de biologische moeder automatisch gezamenlijk gezag. Daarvoor gelden overigens wel enkele (vrij uitzonderlijke) uitzonderingen.
Is een kind vóór deze datum erkend? Dan is er niet automatisch sprake van gezamenlijk gezag. De meemoeder kan na de erkenning – samen met de moeder – het gezamenlijk gezag aanvragen bij de rechter.
Hoe komt u aan een ouderschapsverklaring?
Meemoeders kunnen bij de SDKB terecht voor het aanvragen van een ouderschapsverklaring voor het juridisch ouderschap bij de geboorteaangifte of de procedure voor meemoederadoptie. De verklaring kan alleen worden aangevraagd door de vrouw die zwanger of bevallen is van het kind. De (kosteloze) aanvraag kan vanaf drie maanden voor de geboorte worden gedaan via www.donorgegevens.nl.
Professionele juridische bijstand
Of u nu kiest voor een ouderschapsverklaring bij de geboorteaangifte, adoptie of erkenning: het is altijd verstandig om u goed en vooral op tijd te laten adviseren. Zo kunt u het ouderschap en alle aanverwante zaken namelijk adequaat regelen.
De manier waarop u het ouderschap verkrijgt, kan in de toekomst grote consequenties hebben. Daarom is het slim om te kiezen voor een familierechtexpert die niet alleen het wettelijke stelsel kent, maar die ook kan doorzien welke emotionele, financiële en praktische aspecten er allemaal spelen én dat kan vertalen in een solide en toekomstbestendige oplossing.
Advies: win al vóór de zwangerschap juridisch advies in. Dit geldt al helemaal als het gaat om een bekende donor, aangezien het opstellen van een donorcontract dan ten zeerste is aan te bevelen.
Bent of wordt u meemoeder en komt u uit de regio Eindhoven? Neem dan vrijblijvend contact op met de ervaren familierechtadvocaten en -mediators van Van Ekelen & Poort.
