Heeft een overledene die getrouwd of geregistreerd partners is en kinderen heeft geen testament opgesteld? Dan geldt de zogeheten wettelijke verdeling, waarbij de partner en de kinderen voor gelijke delen erfgenaam zijn. We leggen uit wat de wettelijke verdeling precies is, of ervan kan worden afgeweken en hoe het zit met onder meer de aansprakelijkheid voor schulden.
Geen testament, dan wettelijke verdeling
Is er iemand overleden en moet de nalatenschap worden verdeeld? Dan wordt eerst gekeken of iemand een testament heeft. Daarin kan iemand vastleggen wie de erfgenamen zijn en hoe men de erfenis moet verdelen. Een uiterste wilsbeschikking kan bijvoorbeeld dicteren dat de erfenis gelijk over de kinderen verdeeld moet worden, maar ook dat het ene kind een groter deel krijgt dan een ander kind. Ook kan iemand specifieke voorwerpen toewijzen aan bepaalde erfgenamen.
Wat is dan de wettelijke verdeling? Dat is de regeling die geldt als de overledene geen testament had en op het moment van overlijden getrouwd of geregistreerd partners was en kinderen had. Pleegkinderen en stiefkinderen vallen hier buiten, zij worden alleen erfgenaam als het testament dit vermeldt. Volgens de wettelijke verdeling zijn de partner van de overledene en de kinderen allemaal erfgenaam voor een gelijk deel.
Aansprakelijkheid schulden bij wettelijke verdeling
Als de langstlevende echtgenoot de erfenis zuiver heeft aanvaard, is hij of zij tegenover zowel de schuldeisers als de kinderen verplicht om de schulden van de nalatenschap te betalen. U kunt meer over dit onderwerp lezen in ons artikel Wat is wijsheid: een erfenis aanvaarden of verwerpen?
Afwijken van de wettelijke verdeling
Wil de langstlevende afwijken van de wettelijke verdeling? Dan moet hij of zij binnen drie maanden na overlijden aangeven dat voor een zogeheten ongedaanmaking wordt gekozen. De langstlevende kan vervolgens samen met de kinderen tot een afwijkende verdeling van de nalatenschap komen, waarbij onder meer goederen op naam van de kinderen kunnen worden gezet. Afwijken van de wettelijke verdeling kan natuurlijk ook per testament.
Kindsdeel
Overlijdt één van uw ouders en is er geen testament? In dat geval heeft u volgens de wettelijke verdeling dus recht op een deel van de erfenis, dit noemen we het kindsdeel. Het kindsdeel van de erfenis kunt u niet altijd direct opeisen. Als de partner van uw ouder nog leeft, ontvangt hij of zij in beginsel de gehele erfenis. Of de partner uw biologische ouder of stiefouder is, is niet van belang. In plaats van geld of spullen krijgt u een vordering op de langstlevende partner. Het kindsdeel ontvangt u pas als de langstlevende ouder is overleden (dan wel bij faillissement of schuldsanering van hem of haar). Het eerder opeisen van uw kindsdeel is niet mogelijk.
Misschien wilt u wel dat goederen zoals specifieke erfstukken of een woning niet in eigendom van uw stiefouder komt. Als kind kunt u zich dan beroepen op het wilsrecht. Daarmee krijgt u goederen in eigendom ter waarde van uw vordering op de langstlevende ouder. Omdat de stiefouder het vruchtgebruik over de goederen krijgt, kan hij of zij wel gebruikmaken van de goederen.
De langstlevende partner kan, als eigenaar van het vermogen, dit vermogen volledig opmaken. Is er sprake van een extreem uitgavenpatroon? Dan kunnen de kinderen ingrijpen: zij kunnen de rechter vragen het vermogen onder bewind te stellen. In zo’n procedure moet worden bewezen dat de langstlevende wegens een bepaalde geestelijke of lichamelijke conditie niet meer in staat is zelf de verantwoordelijkheid over het vermogen te nemen.
Hertrouwen van de langstlevende
Hertrouwt de langstlevende? Dan gelden de regels van de wettelijke verdeling als er geen testament is. Bij overlijden van de langstlevende ouder gaat alles naar de nieuwe echtgenoot. Oftewel: er wordt niet direct uitbetaald aan de kinderen uit het eerste gezin. Zij moeten wachten op hun erfdeel tot hun (stief)ouder overlijdt. Daarbij geldt: wanneer de langstlevende ouder een schuld heeft vanuit de wettelijke verdeling aan zijn of haar kinderen, hebben de kinderen ook een schuldvordering op de partner uit de nieuwe relatie.
Erfenis bij huwelijk voor 1 januari 2018
Of erfenissen en schenkingen die tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn ontvangen onderdeel uitmaken van de gemeenschap van goederen, is afhankelijk van de vraag of dat de partners voor of na 1 januari 2018 zijn getrouwd of geregistreerd partners zijn geworden. Is dat ervóór? Dan valt een erfenis of schenking die één van de partners heeft ontvangen volgens de wet in de gemeenschap van goederen. Bent u na 1 januari 2018 getrouwd of geregistreerd partners geworden? In dat geval wordt een erfenis of schenking juist geen onderdeel van de gemeenschap van goederen. In beide gevallen geldt dat het anders kan zijn geregeld door middel van huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden.
Kampt u met een erfrechtelijke kwestie en zoekt u professionele hulp? Mr. Emmy van Ekelen is een zeer ervaren erfrechtadvocaat en nalatenschapsmediator. Neem vrijblijvend contact met ons op.
