Huisdieren zijn tegenwoordig vaak volwaardige gezinsleden. Gaat u scheiden, dan worden ze binnen het personen- en familierecht echter niet anders behandeld dan bijvoorbeeld een boekenkast of de cd-collectie. Dat maakt de zaken niet makkelijker. Wie krijgt de huisdieren als u uit elkaar gaat? En wat kunt u doen om alles zo soepel mogelijk te laten verlopen?
Bello: een (extra) kind
Huisdieren nemen vaak (bijna) dezelfde plek in binnen een familie als kinderen. Denk aan huisdieren die bij hun baasje in bed slapen, of een laatste rustplaats op een dierenbegraafplaats krijgen. Gaan stellen uit elkaar, dan kunnen dezelfde vragen en problemen ontstaan als bij een (echt)scheiding met kinderen. De situatie is met name vaak complex als het scheidende stel kinderloos is. Onder de vragen die het oproept, is de hoofdvraag natuurlijk: wie krijgt het huisdier op welke momenten? Ook moet u nadenken over bijvoorbeeld de kostenverdeling.
Een huisdier is een ‘zaak’
Laten we eerst eens kijken naar de juridische basis. Er is een aparte wet voor dieren (de Wet dieren), maar daarin staat alleen dat mensen een zorgplicht hebben voor hun huisdier. De wet vermeldt niets over bijvoorbeeld omgang. Volgens het Nederlandse recht is uw huisdier een ‘zaak’. Wettelijk gezien is het daardoor gelijk aan bijvoorbeeld de boekenkast en cd-collectie die u moet verdelen wanneer u een punt zet achter uw huwelijk, geregistreerde partnerschap of relatie. Veel mensen vinden de kwalificatie als ‘zaak’ koud en kil en niet aansluiten bij wat ze voelen voor hun trouwe huisgenoot.
Uit elkaar zonder gemeenschap van goederen
Een huisdier mag op papier dan wel een ‘zaak’ zijn, bij een break-up wordt er toch meestal heel anders mee omgegaan dan met materiële spullen. Is er tussen de scheidende partners géén sprake van gemeenschap van goederen? Dan komt het dier toe aan de partner die voorafgaand aan de relatie het huisdier bezat. Is het dier gekocht tijdens de relatie met gezamenlijk geld, dan is het een gezamenlijke bezitting en moet het worden ‘verdeeld’. Krijgt de één het dier, dan moet de ander daarvoor worden gecompenseerd. Een lief konijntje zal waarschijnlijk geen financiële waarde vertegenwoordigen. Maar bij een vijver vol koikarpers of een toprenpaard kan dat natuurlijk heel anders zijn.
Eén partner koopt het huisdier tijdens de relatie
Is het dier tijdens de relatie of het ongehuwd samenwonen door één partner gekocht? En blijkt uit alles (bijv. dierenpaspoort of dossier bij dierenarts) dat het dier van hem of haar is? Dan moet het dier aan die persoon worden verdeeld.
Gemeenschap van goederen
Is er sprake van gemeenschap van goederen? Dan valt het huisdier in deze gemeenschap. Wie het dier dan krijgt, bepaalt u het beste in goed onderling overleg. Wat nou als u er niet uitkomt en de rechter erover moet beslissen? De rechter zal dan een belangenafweging maken en zich afvragen:
- Wie heeft het beestje gekocht?
- Wie heeft er een bijzondere band met het dier?
- Zijn er kinderen in het spel die gehecht zijn aan het huisdier?
- Wie kan er gezien zijn of haar ervaring het beste voor zorgen?
- Wie heeft er de financiën en ruimte voor?
- Welke van de twee partners heeft altijd voor het beestje gezorgd?
- Bij wie verblijft het huisdier sinds het beëindigen van de samenwoning?
- Als het dier documenten heeft, welke partner staat daarin vermeld als eigenaar?
Interessant om op te merken is dat ook het belang van het dier meegenomen kan worden in de beslissing. Zo oordeelde de rechtbank Limburg in 2013 dat ‘de hond een van partijen afhankelijk levend wezen is voor wiens welzijn partijen als gezamenlijke eigenaren verantwoordelijk zijn’.
Omgangsregeling: doeltreffende oplossing
Bij een echtscheiding, beëindiging van het geregistreerde partnerschap of andersoortig einde van de relatie kunt u een omgangsregeling treffen voor het huisdier. Zo’n regeling is niet verplicht, maar kan wel erg handig zijn. Het schept duidelijkheid in de situatie en voorkomt toekomstige problemen. Wordt er een echtscheidingsconvenant gemaakt, dan kan de omgangsregeling voor het huisdier hier onderdeel van zijn. U kunt zo’n regeling het beste vergelijken met een omgangsregeling voor kinderen. Een belangrijk verschil is echter dat een omgangsregeling voor dieren niet wettelijk is geregeld.
Wat moet u vastleggen in de omgangsregeling voor het huisdier?
U kunt in de omgangsregeling voor het huisdier vastleggen wie het dier op welke momenten heeft. Ook is het verstandig om op te nemen hoe de kosten worden verdeeld. Dat geldt voor de reguliere verzorging en voor incidentele kosten voor bijvoorbeeld de dierenarts. Denk hier niet te lichtzinnig over, want met name deze incidentele kosten kunnen flink oplopen.
Mediation bij meningsverschillen
Komen u en uw ex-partner er niet uit? Dan is mediation een uitkomst. Een mediator is een onafhankelijke bemiddelaar die is geschoold om een oplossing te vinden die wenselijk is voor béide partijen. Onder begeleiding van de mediator kunt u afspreken wie het huisdier wanneer mag hebben. Om de week is bijvoorbeeld een veel gekozen oplossing. Let erop dat dieren houden van regelmaat en een vertrouwde omgeving, dus sjouw niet te veel met ze en zorg dat spullen zoals een mand steeds mee over gaan. Is er onenigheid over de kosten? Dankzij de communicatie- en onderhandelingstechnieken van een mediator komt u waarschijnlijk snel tot een goede oplossing.
Gaan u en uw partner uit elkaar en komt u er niet uit hoe u de zorg voor uw huisdier gaat regelen? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met de advocaten en mediators van Van Ekelen & Poort in Eindhoven.
